شنبه,۱۱ مرداد, ۱۴۰۴ Saturday,2 August, 2025

اسپیرولینا

با وجود همه پیشرفت هایی که در سطح جهانی شکل گرفته و هر روز نیز در حال توسعه است یک درد در دنیا مشترک است و آن درد ندانستن است. ندانستن، نشناختن و عقب ماندن از این توسعه روزافزون جهانی به خودی خود می تواند جسم انسان را درگیر مشکلاتی کند که بنظر لاینحل می آید اما در عین حال قابل حل بوده که بهتر است برای درک جوامع امروزی آن را شفابخش بنامیم.

پس بهتر است بگوییم که جلبک اسپرولینا معروف به طلای سبز در بسیاری از زمینه ها نقش یک شفادهنده را بازی می کند. با این مقدمه در ادامه به بحث علمی و واکاوی این جلبک بینظیر می پردازیم.

رویای جلبک پارس
اسپرولینا طلای سبز

 

اسپیرولینا ریزجلبک‌های سبز آبی چند سلولی و رشته‌ای هستند که به دو جنس مجزا Spirulina و Arthrospira تعلق دارند. در مورد گونه های موجود در جلبک اسپرولینا باید گفت که از حدود ۱۵ گونه تشکیل شده است که در این میان، Arthrospira platensis بیشتر است. Arthrospira platensis یک سیانوباکتری رشته ای و گرم منفی است. این باکتری فوتواتوتروف غیر تثبیت کننده نیتروژن است. در دریاچه چنگهای چین، دریاچه های سودا در شرق آفریقا و دریاچه های نیمه گرمسیری قلیایی موجود بوده و قابل برداشت است.

همانطور که گفته شد اسپیرولینا یک ریزجلبک سبز آبی همزیست، چند سلولی و رشته ای با باکتری های همزیست است که تثبیت نیتروژن هوا اسپیرولینا می تواند میله ای یا دیسکی شکل باشد. رنگدانه اصلی فتوسنتزی آنها است فیکوسیانین که به رنگ آبی است. این باکتری ها همچنین حاوی کلروفیل a و کاروتنوئیدها هستند. مقداری حاوی رنگدانه فیکویترین است که به باکتری ها رنگ قرمز یا صورتی می دهد. اسپیرولینا فتوسنتزی است و در نتیجه اتوتروف است. اسپیرولینا با شکافت دوتایی تکثیر می شود. شکل مارپیچ رشته ها (یا تریکوم ها) مشخصه جنس است و فقط در یک محیط مایع یا محیط کشت وجود واکوئل های پر از گاز در سلول ها همراه با شکل مارپیچ رشته ها، منجر به تشک های شناور می شود. تریکوم ها دارای طول ۵۰ تا ۵۰۰ میکرومتر و a عرض ۳ تا ۴ میکرومتر با این حال، سیانوباکتری ها دارای دیواره سلولی مشابه با باکتری های گرم منفی هستند:

رویای جلبک پارس

پروتوپلاست های موجود در اسپرولینا توسط چندین محقق بررسی شده که در نتیجه تحقیقات گسترده موفق به بدست آوردن این پروتوپلاستها در اسپیرولینا شدند سطح اسپیرولینا صاف است به طوری که توسط سیستم های آنزیمی ساده به راحتی قابل هضم است.

پس تا اینجا متوجه شدیم که اسپیرولینا (Spirulina)  گونه‌ای جلبک سبز-آبی از شاخه سیانوباکترها است. این جلبک در آب‌های مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می‌کند که دارای آب شور یا آب‌های قلیایی و لب شور بوده و سرشار از کربنات و بی کربنات ست. اسپیرولینا بیشتر در آفریقا، آسیا ، آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی یافت و تولید شده و می‌تواند غذای جانوران یا انسان باشد. امروزه اسپیرولینا بیشتر به عنوان مکمل غذایی در صنعت داروسازی به شکل قرص یا پودر به کار می‌رود. همچنین در صنایع آبزی پروری، آکواریوم و ماکیان نیز از آن استفاده می‌شود. این جلبک به‌طور طبیعی در بسیاری از دریاچه‌ها رشد می‌کند اما برای تولید مصنوعی جلبک اسپیرولینا نیز فعالیت‌های فراوانی صورت می‌پذیرد. در بسیاری از نقاط جهان شرکت‌هایی مشغول تولید و عرضه این جلبک سبز آبی برای مصارف انسانی و دامی هستند که فائو یکی از معروفترین آنهاست.

رویای جلبک پارس

اسپیرولینا سیانوباکتری‌های رشته‌ای و معلق در آب بوده و ساختاری استوانه ای و مارپیچ دارند. رشد اسپیرولینا در پی اچ ۸/۵ و بالاتر و دمایی حدود ۳۰ درجه سانتی گراد صورت می‌گیرد. این موجود زنده اتوتروف یا خودپرورده بوده و بدون نیاز به کربن آلی و سایر موجودات زنده غذای خود را می‌سازد. جهت رشد و پرورش اسپیرولینا باید موادی مانند نیترات پتاسیم، بی کربنات سدیم، فسفات پتاسیم، نمک دریایی و سولفات آهن به آب افزوده شود.

اسپیرولینای خشک شده سرشار از پروتئین است و بین۵۱ تا ۷۰ درصد پروتئین دارد. این محصول همچنین شامل ۲۴ درصد کربوهیدرات، ۸ درصدچربی و ۵ درصد آب به همراه انواع مختلفی از ویتامین ها و مواد معدنی است.

این جلبک توسط سازمان فضایی آمریکا (ناسا) به عنوان سوپرفود نام گذاری شده و این سازمان در تلاش است تا به وسیله این جلبک برای فضانوردان جیره‌های غذایی مفید تهیه نماید.

روزانه 5 گرم اسپرولینا بخوردید تا عضله سازی کنید! - آریافیت- اسپیرولینا خرید

گفته می شود که ناسا جلبک اسپرولینا را در برنامه غذایی فضانوردان وارد کرده است تا در طول دوره ی ماموریت های فضایی مصرف کنند. همچنین توسط ورزشکاران در طول مسابقات مصرف می شود، چون باعث کارایی آن ها شده و باعث می شود بدن آن ها در کوتاه مدت احیا و تقویت شود.

زیستگاه طبیعی، منبع و رشد

بزرگترین دریاچه های اسپیرولینا در آفریقای مرکزی در اطراف دریاچه های چاد و نیجردر شرق آفریقا در امتداد دره بزرگ ریفت قرار دارند.  شرایط موجود در آب معمولی، یکی از چندین موارد قابل رشد برای اسپرولینا میباشد .گونه های جلبکی دریاچه‌های Bodou و Rombou در چاد دارای یک بستر ثابت برای کشت اسپیرولینا هستند. در تولید اسپرولینا یک چرخه فصلی جدید زمانی شروع می شود که جلبک های تجزیه شده مواد مغذی خود را آزاد می کنند یا زمانی که مواد مغذی بیشتری به دریاچه می ریزند.اسپیرولینا در خاک، مرداب ها، آب شیرین، آب شور، آب دریا و چشمه های آب گرم یافت می شود.

آب شور (بیش از ۳۰ گرم در لیتر) با pH بالا (۸.۵-۱۱.۰) به تولید خوب اسپیرولینا کمک می کند، به خصوص در مواردی که سطح بالایی از تابش خورشیدی در ارتفاعات در مناطق استوایی وجود دارد. اسپیرولینا پلاتنسیس و اسپیرولینا ماکسیما در دریاچه های بسیار قلیایی آفریقا و مکزیک که جمعیت سیانوباکتری ها عملاً وجود دارد رشد می کند.

هر چه pH و رسانایی آب بیشتر باشد، احتمال غلبه اسپرولینا بر محیط بیشتر است .این مورد در دریاچه های دریاچه های دره ریفت در شرق آفریقا فراهم است، جایی که pH می تواند به مقادیر نزدیک به ۱۱ می رسد و کربنات سدیم فراوان است. Spirulina platensis از آب جدا شده که حاوی ۸۵ تا ۲۷۰ گرم نمک در لیتر و رشد بهینه بین ۲۰ تا ۷۰ گرم نمک است.در هر لیتر pH سیتوپلاسمی نسبتاً بالا (۴.۲ تا ۸.۵) می تواند توانایی این میکروارگانیسم را نشان دهد.اسپیرولینا مانند اکثر سیانوباکتری ها یک فوتواتوتروف اجباری است، یعنی نمی تواند در تاریکی روی محیط رشد کند که حاوی ترکیبات کربن آلی دی اکسید کربن را در نور کاهش می دهد و عمدتا جذب می شود.نیترات ها محصول اصلی جذب فتوسنتز اسپیرولینا گلیکوژن است. اسپیرولینا نشان می دهد رشد مطلوب آن  بین ۳۵ تا ۳۷ درجه سانتیگراد در شرایط آزمایشگاهی است.  در خارج از آزمایشگاه به نظر می رسد در دمای تا ۳۹ درجه سانتیگراد برای چند ساعت به جلبک سبز آبی یا فتوسنتزی آن آسیبی نمی رساند.

توانایی سویه های گرمادوست یا مقاوم به گرما اسپیرولینا را می توان در دمای بین ۳۵ کشت کرد و ۴۰ درجه سانتی گراد چنین خاصیتی دارای مزیت حذف آلاینده های مزوفیل میکروبی است. حداقل دمایی که در آن رشد اسپیرولینا رخ می دهد حدود ۱۵ درجه سانتیگراد در طول روز است. در شب،اسپیرولینا می تواند دمای نسبتاً پایین را تحمل کند. مقاومت اسپیرولینا در برابر اشعه ماوراء بنفش به نظر می رسد نسبتاً بالا باشد.

اسپیرولینا از میان تمامی جلبک های مشابه بسیار رایج تر و گسترده تر است و بسیاری از تحقیقات منتشر شده و تصمیمات بهداشت عمومی به این گونه خاص اشاره دارد چرا در آب رشد می کند، به راحتی قابل برداشت و فرآوری است و دارای محتوای مغذی و ریز مغذی قابل توجهی می باشد. در بسیاری از کشورهای آفریقا از آن به عنوان انسان استفاده می شود. اسپرولینا بعنوان غذا منبع مهم پروتئین است که صرفاً از آب طبیعی جمع آوری شده، خشک شده و خورده می شود. از این رو محبوبیت قابل توجهی در صنعت غذای سلامت انسان و در بسیاری از کشورهای آسیایی بدست آورده است.

اسپیرولینا به عنوان یک رژیم غذایی مکمل نیز استفاده شده است مواد تشکیل دهنده خوراک طیور و به طور فزاینده ای به عنوان مکمل پروتئین و ویتامین برای آبزیان نیز کاربرد دارد.به نظر می رسد اسپیرولینا پتانسیل قابل توجهی برای توسعه دارد، به ویژه به عنوان یک محصول در مقیاس کوچک برای افزایش تغذیه، توسعه معیشت و کاهش آمار آلودگی محیط زیست بسیار موثر است. تولید اسپرولینا برای اولین بار در چین ثبت شد و به سرعت تولید آن به  ۴۱۵۷۰ تن در سال ۲۰۰۴ رسید که ارزشی در حدود ۷.۶ میلیون دلار و ۱۶.۶ دلار آمریکا داشت. با این حال، ارقام مشخصی برای تولید در سایر نقاط جهان وجود ندارد. این نشان می دهد که با وجود تبلیغات گسترده در مورد اسپیرولینا و فواید آن، هنوز در سطح جهانی ناشناخته است. توجه جدی به جلبک اسپرولینا بعنوان یک محصول بالقوه کلیدی است برای توسعه سلامت در سطح جهانی و حل بحران غذا و بهره برداری آن خصوصاً در مناطق ساحلی و قلیایی.

اسپرولینا خصوصاً در صنعت کشاورزی کاربردهای فراوانی دارد. امروزه که کشاورزی به شدت تحت تأثیر کمبود و شوری فزاینده آب قرار گرفته وبا مشکل جدی مواجه است می تواند نقش بسیار مهمی در تأمین نیازهای کشاورزی برای دولت های ملی و همچنین سازمان های بین دولتی داشته باشد. ارزیابی پتانسیل های موجود در اسپیرولینا برای برآوردن نیازهای مرتبط با امنیت غذایی خود بسیار مفید فایده است و همچنین می تواند ابزاری باشد برای توسعه روابط کشورها و  سازمان(های) بین المللی که با دنیا در ارتباطند.

رویای جلبک پارس

نیازها 

نیاز اول – در راستای تولید بهینه اسپیرولینا باید یک راهنمای عملی جامع در مقیاس کوچک تهیه شود که بتواند به عنوان پایه ای برای روش های رشد و توسعه این جلبک بینظیر ارائه دهد. یک راهنمای علمی که تولید اسپرولینا را در مقیاس کوچک آموزش دهد و همچنین راه کارهای برای استفاده از اسپرولینا بعنوان مکمل های غذایی در روستاها و جوامع شهری که رژیم غذایی اصلی آنها ضعیف یا ناکافی است پیش بینی نموده و آن را وارد مرحله عمل کند.

نیاز دوم – در مواردی که محصولات زراعی با کمبود منابع زمینی یا آب مورد نیاز مواجه می گردند نیاز است تا با ارائه یک راه حل یکپارچه در راستای تأمین خوراک دام، تولید آبزی پروری و مواردی از این دست در مقیاس کوچک یک راه حل کوتاه مدت و میان مدت برای شرایط اضطراری که در آن تامین پایدار پروتئین بالا در خوراک چه در خوراک دام، طیور، آبزیان و حتی خوراک انسان مورد نیاز است ارائه گردد.

نیاز سوم- نظارت بهتر بر تولید جهانی اسپیرولینا و روند فرآوری محصول است. در حال حاضر عمده ترین مجاری تولیدی اسپرولینا فقط چین را در بر می گیرد و این امر بدیهی است که این میزان کافی نیست. لازم به ذکر است که اگر تولید به تفکیک تقسیم شود، سودمندتر خواهد بود یعنی مقیاس های مختلف توسعه، به عنوان مثال فشرده، نیمه فشرده و گسترده این امکان را فراهم میکند تا شرکت کنندگان مختلف  و یا علاقمندان در ابتدای راه درگیری کمتری داشته باشند و این امر می تواند به تلاش ها برای ترکیب تجربه و فزونی دانش برای توسعه فراگیر فن آوری های تولید اسپیرولینا و تکثیر آنها بعنوان یک نیاز جهانی دستورالعمل‌های روشنی در مورد جنبه‌های ایمنی غذایی اسپیرولینا ایجاد نماید تا آنجا که هدف نهایی از تولید اسپرولینا که همانا مهارکردن خطرات سلامتی انسان تا سر حد امکان است را بتوان در طول تولید و فرآوری مدیریت کرد.

در نهایت، گسترش دامنه اطلاعاتی می تواند بسیار موثر باشد فراگیر شدن اطلاعات خصوصاً در فضای مجازی در سایه رشد روزافزون جامعه اطلاعاتی در بستر اینترنت و امکانات ژرف آن در زمینه گسترش آگاهی در سطح جهانی می تواند در شناسایی فواید و کاربردهای بینظیر اسپرولینا بسیار مفید باشد. در واقع تشکلی از منابع مبتنی بر وب که امکان گردآوری اطلاعات و آمارهای علمی قوی را در رابطه با اسپرولینا را فراهم می کند یک نیاز ضروری است. برای دسترسی عمومی در حال حاضر تعدادی وب سایت مرتبط با اسپیرولینا وجود دارد اما کافی نیست .

امید است که شرکت رویای جلبک پارس بتواند در این وبسایت خدمات و اطلاعات موثری به علاقمندان ارائه نماید.

با ما تماس بگیرید 

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *